Vandaag, op de dag dat premier Rutte opnieuw tot politicus van het jaar is verkozen, stierf een bijzonder man, Václav Havel. Bijzonder, omdat deze moedige schrijver en dissident na een fluwen revolutie president werd. Bijzonder, omdat hij in tegenstelling tot de meeste politici altijd de nadruk legde op volstrekte eerlijkheid. Bijzonder, omdat hij als president steeds pleitte voor ‘een hogere dimensie’ in de politiek. Bracht Rutte het kortgeleden bij zijn bezoek aan Obama niet verder dan ‘jobs, jobs and jobs’, de woorden van Havel waren vaak van een ander kaliber. Via Philip Yancey (ja, hij lijkt op Bob Ross), in zijn boek ‘Finding God in Unexpected Places’, kwam ik delen van Havels opmerkelijke inaugurele rede tegen die hij hield op Nieuwjaarsdag 1990, de eerste keer dat hij het volk van Tsjechoslowakije toesprak.
De afgelopen veertig jaar hebt u elk jaar op Nieuwjaarsdag met kleine variaties hetzelfde verhaal gehoord van mijn voorgangers: dat ons land bloeit; dat er zo en zo veel miljoen ton staal is geproduceerd; dat iedereen gelukkig is; dat we vertrouwen hebben in de regering; en dat de toekomst er rooskleurig uitziet. Ik vermoed, dat u mij niet hebt gevraagd dit ambt te bekleden omdat u uit mijn mond soortgelijke leugens wilt horen. (…) Het ergste is, dat we in een klimaat leven dat moreel geruïneerd is. We zijn moreel ziek geworden, omdat we eraan gewend zijn geraakt het ene te zeggen en het andere te denken. We hebben geleerd niets te geloven, geen aandacht voor elkaar te hebben, alleen voor onszelf te zorgen. Begrippen als liefde, vriendschap, medelijden, nederigheid of vergeving hebben hun reikwijdte en inhoud verloren. Voor velen onder ons zijn deze noties niet meer dan etiketten op een aantal psychische eigenaardigheden, of ze komen ons voor als een verre en ietwat belachelijke groet uit een ver verleden zonder computers en ruimteraketten. (…)
Het meest recente verleden – en vooral de laatste zes weken van onze vreedzame revolutie – hebben bewezen hoe groot onze menselijke, morele en geestelijke ommekeer is geweest, en wat een grootse cultuur er sluimerde in onze samenleving, onder de ons opgelegde sluier van apathie. (…) Ik denk, dat deze hoopgevende kant van onze huidige situatie twee belangrijke bronnen heeft. Een mens is nooit alleen maar een product van de wereld om hem heen, maar is altijd in staat een relatie aan te gaan met iets wat daarbovenuit stijgt, hoe systematisch de wereld om hem heen ook probeert dat vermogen uit te roeien. Ten tweede waren de humanistische en democratische tradities, waar zo vaak zo leeg over werd gesproken, ergens in het onderbewuste latent aanwezig, en ze werden van geslacht op geslacht doorgegeven zodat ze op het juiste moment herontdekt en opnieuw gebruikt konden worden. (…)
Onze eerste president heeft geschreven: “Niet Caesar, maar Jezus” (…) Tegenwoordig leeft deze idee opnieuw in ons. Ik durf zelfs te opperen, dat we misschien de mogelijkheid hebben om haar verder te verspreiden en haar zo als een nieuw element in te brengen in de Europese en wereldpolitiek. Als we het willen kan de liefde, het verlangen naar onderling begrip, en de geestelijke een intellectuele kracht van ons land afstralen. Dat is wat we te bieden hebben als onze individuele bijdrage aan de wereldpolitiek. (…) We zijn een klein land, maar desondanks zijn we een geestelijk kruispunt in Europa geweest. Waarom zouden we niet weer zo’n kruispunt worden? Zou dat geen tegenprestatie kunnen zijn voor de hulp die we van anderen nog nodig zullen hebben?
Je zou je zo’n leider met zulke woorden wensen. Niet Caesar, maar Jezus. Of leent politiek zich niet voor ‘een hogere dimensie’?
Wat een geweldig inspirerende rede.
Dank dat je me even mee laat lezen.
Mogen er maar en meer (wereld)leiders zo spreken en handelen!!
Grtz.blz.