Vastentijd en borderline-maatschappij

De vastentijd is begonnen. De tijd vanaf Aswoensdag tot aan Pasen. Een christelijke ramadan, maar dan voor velen een lichtere versie, wat een middel kan zijn om te bezinnen en stil te staan bij het leven, je directe omgeving, en mogelijk ook bij God. Met de bedoeling het niet bij bezinning te laten, maar tot actie over te gaan.

Die bezinning start ik graag met input van bestseller-psychiater Dirk de Wachter, zeer bekend bij onze zuiderburen, en inmiddels ook doorgedrongen in ons koude kikkerlandje, die de Wachter typeert als ‘borderline-maatschappij’. In Vrij Nederland (5 februari 2013) wordt hij hierover uitgebreid geïnterviewd:

Hoezo is de wereld vol bekommernis en zijn we niet gelukkig? Zowel Nederland als België staat in de top van de geluksstatistieken. ‘Ik heb daar zo mijn gedachten over. Het blijkt dat in landen met de grootste gelukkigheid ook de graad van depressie, verzuring en malcontentement het hoogst is. Meer en meer is het een broos geluk van een dik ik op een klein eiland. Ik pleit ervoor dat we leren alstublieft een beetje ongelukkig te zijn. Het is op die manier dat we de wereld kunnen verbeteren. Ik ben wel wat ongelukkig over de onrechtvaardigheden in de wereld, over het vergroten van de kloof tussen arm en rijk, over de mensen die ik dagelijks in mijn praktijk zie. Een van de problemen is dat het doel van het bestaan in deze wereld het gelukkig zijn is. Voor mij mag het een bijwerking zijn, maar geen doel op zich. Het doel op zich is een goed leven, en dat betekent de verantwoordelijkheid nemen voor de ander. Hoe kan ik ervoor zorgen dat de ander, die mijn leven betekenis en zin geeft, bij mij binnenkomt? Die ander stoort mij in mijn zelfgenoegzame cocon, hij laat mij een beetje ongelukkig zijn. Maar dat zorgt er wel voor dat de hele samenleving meer verbonden is, dat we het ongeluk niet afstoten als een psychiatrische afwijking en zij die eraan lijden voor pillen naar de dokter sturen. We scoren 7,6 op de schaal van geluk, en we willen nog meer. Hoe kunnen we naar 7,8? Nog meer bubbelbaden tot we vermosselen tot weekdieren.’

(…)

In geen tijd hebben we tweeduizend jaar traditie bij het grofvuil gezet. We hebben daardoor de zingeving en de tijdgevers – de rituelen bij geboorte en huwelijksverbinding en dood – verloren. Nu zitten we met een vacuüm. Het zal opgevuld moeten worden, want we kunnen niet zonder zin.’ Misschien is die zin er niet en is het bestaan absurd?
‘Dat klinkt natuurlijk goed, van deze tijd, dat soort ironische praat. We gaan een weekendje naar de Balearen, drinken een glas wijn en zeggen: het is allemaal niets waard. Maar dan verliezen we ons inkomen, onze geliefde, onze gezondheid of ons kind, en dan is het niet meer om te lachen. Dan zit men op deze stoel te wenen als een kind.’ Vast. Maar dat betekent toch niet dat er een antwoord is op de zinvraag? (…) ‘Als de wereld absurd is, het bestaan geen zin heeft, onze kleine planeet in de kosmos een niets is, wij hier even rondlopen en dan in het niets verdwijnen, wat maakt het dan allemaal uit?’

(…) ‘Mijn antwoord ontleen ik aan de joodse filosoof Levinas. (…) ‘De ethiek gaat aan de existentie vooraf, wat compleet tegen de tijd is. In onze pseudo-darwinistische overleverswereld geldt de ethiek als versiering die erbij komt als er geld genoeg is. Dat is de populistische praat die vandaag verkocht wordt. Levinas draait dat helemaal om. Hij zegt: eerst is er ethiek, de zorg en de verantwoordelijkheid voor de ander. Je identiteit onttrek je uit de blik van de Ander. Die doorbreekt je zelfgenoegzaamheid en geeft zin aan je bestaan.’

Lees het complete artikel hier en als je niet van lezen houdt, kijk dan naar de eerste elf minuten van dit tv-optreden van De Wachter. Ik zou zeggen ‘De Wachter for president of misschien toch for pope.’ Of moesten we dat toch maar niet doen?

Dit bericht is geplaatst in Geen categorie. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *