In deze Stille week kun je in de media niet om het lijdensverhaal van Jezus heen, hetzij via The Passion, dit keer uitgevoerd in Den Haag, hetzij via Bachs Matthäus, uitgevoerd op talloze plekken in Nederland. En mocht je noch naar het een noch naar het andere kijken en luisteren, dan valt er genoeg over te lezen. Mij viel vandaag een opiniebijdrage op van Mirjam Schöttelndreier in de Volkskrant met als kop Eens per jaar mag het, huilen bij de Matthäus.
Ze schrijft: “Jaren van atheïsme hebben eindelijk de ruimte geschapen om Bachs passie als universeel verhaal van lijden, lafheid en moed, hoop en liefde te zien dat ieder mens diep kan raken. Dat menig gelovige het areligieuze gedweep met de Matthäus een deftige variant vindt van shoppen op de meubelboulevard op Tweede Paasdag, begrijp ik. Dat is ook zo. Maar ook de niet-gelovige wil wel eens wat anders dan troostshoppen; en bikram yoga geeft wel zweet, maar geen tranen. Dat mis je als mens, want er valt heus nog wel eens wat te huilen. Dus ben ook ik blij eens per jaar met Bachs religieuze opera te verwijlen in een verloren bestaan, waar God de mens een dak verschaft, een beetje met hem meeleeft en het leed verzacht. Heel kinderachtig, maar daar gaat geloof over, het idee of de illusie van bescherming en troost. En als alles zinloos lijkt, is er dan toch nog iets: de liefde. Voor wie wil, van God. (…) In Naarden, of waar dan ook, staat een huis met een kruis waar je tussen alle dagelijkse topprestaties door even mag zijn wat ieder mens ook is: een verliezer. (…) ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder.’ Eens per jaar mag het.
Twee dingen vallen mij op. Allereerst die behoefte aan mogen huilen en een verliezer mogen zijn: “Bikram yoga geeft wel zweet, maar geen tranen. Dat mis je als mens.” Maar ook die beperking en al die verkleinwoordjes: “Er valt heus nog wel eens wat te huilen, God die een beetje met de mens meeleeft, even mogen zijn wat ieder mens ook is: een verliezer, ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder’, eens per jaar mag het.” Stel je voor dat je verlies en tranen al te serieus neemt.
Grote kans dat wij, inclusief ikzelf, nog teveel hebben om onszelf overeind te houden. Teveel om te verliezen. Pas als je een echte verliezer bent en niets meer te verliezen hebt, komt er een mogelijkheid dat indrukwekkende verhaal van lijden, lafheid, moed, hoop en liefde werkelijk te begrijpen.
‘Wir setzen uns mit Tränen nieder.’ Eens per jaar mag het. Van mij mag het vaker. Maar daarvoor moeten we waarschijnlijk nog meer crises aan den lijve ervaren, dan die we nu meemaken.